Teknopark İzmir’de Ar-Ge çalışmalarını yürüten ve denizaltı kablo montaj teknolojileri ve mühendisliğinde Türkiye’deki çalışmaların yüzde 90’nı gerçekleştiren GATEMARINE, 2006 yılından bu yana sektörde liderliğini koruyor. Sualtı teknolojileri üzerine özel tasarım üretimler geliştiren ve bu alanda mühendislik ve danışmanlık hizmetleri veren GATEMARINE’in üzerinde çalıştığı projelerden geleceğe yönelik planlamalarına varan birçok konuyu Mühendis Enes Levent ile konuştuk.
Türkiye’deki tüm telekomünikasyon sistemlerinin, denizaltında gömülü olarak, kullanılmasını sağlayan GATEMARINE hakkında pek çok bilgiyi röportajımızda bulacaksınız…
Sizi ve GATEMARINE’i kısaca tanıyabilir miyiz?
Ben Enes Levent, elektronik mühendisiyim. GATEMARINE ile çalışmaya 2018 yılında başladım. Bu tarih aynı zamanda GATEMARINE’in Teknopark İzmir’de çalışmalarına başladığı tarih. GATEMARINE’in ana çalışma alanı deniz altı haberleşme ve enerji kablolarının projelendirilmesi, denizaltı araştırma çalışmaları, kablo tesisi, deniz tabanına gömü operasyonları, koruma ve bakım & onarımı diyebiliriz. Aynı zamanda bu alanlarda ihtiyaç duyulan denizaltı kablo koruma, döşeme ve ek ekipmanlarının üretimi, denizaltı sörvey ekipmanlarının üretimi, seyir yardımcıları ve ekipmanları üretimi konularında da çalışmalar gerçekleştiriyoruz.
GATEMARINE’in temel iş sahası nedir?
Büyük oranda haberleşme ve enerji amaçlı denizaltı kablolarının döşenmesi, bunların bakım ve onarımı ile korunması işlemlerinin yapılmasıdır. Yurtdışında da yurt içine göre daha az oranda olmakla beraber faaliyetler sürdürülmektedir.
Türkiye çalışmalarınıza örnek verebilir misiniz?
Türkiye’de bu işlemi yapan çok az firma var ve GATEMARINE bunların başında geliyor. Çalışanlarımız sektörde 30 yılı aşkın bir geçmişe sahipler ve firmamız oransal olarak Türkiye’de bu faaliyetlerin yüzde 90’ını yapmakta.
Yurt içinde bulunan denizaltı haberleşme ve enerji nakil hatlarının hemen hemen tamamına GATEMARINE’in eli değmiştir dersek yanlış söylemiş olmayız.
İzmir körfezi içinde bulunan nakil hatları en yakın coğrafya örneğimiz. Nakil hatlarının görünmeyen yüzü denizaltı nakil hatları. Dünyanın internet trafiğinin yüzde 99’u denizler altından gerçekleşiyor. Buna sadece internet demek yanlış olur aslında, telefonlarımız dahil haberleşmenin yüzde 99’u denizler altından gerçekleşiyor.
Şunu söylememiz sanırım yanlış olmaz: Türkiye’de interneti GATEMARINE sayesinde kullanıyoruz?
Bu fazla iddialı bir cümle olur. İnterneti kullanabilmemiz için birçok farklı disiplin ve sektörden birçok farklı kurumun ortak çabası ve çalışması gerekir. Biz de daha güvenli ve kesintisiz haberleşme ve enerji için çaba harcıyoruz. Teknopark İzmir içindeki çalışmalarımızın amacı da tam olarak bu.
Peki Türk kara sularındaki bu başarı ve çalışmalar uluslararası denizlerde nasıl sürdürülüyor?
Çeşitli operasyonel limitlerimizden dolayı yurt dışı projelere çok talip olmuyoruz. Şu an yurt dışı çalışmalarımız daha çok geliştirdiğimiz ürünlerin pazarlaması şeklinde. Bizim ile benzer işleri yapan yabancı şirketlere ekipman desteği sağlıyoruz. İlerleyen yıllarda operasyonel kabiliyetlerimizin artması ile uluslararası sularda çeşitli çalışmalarımız olacaktır.
Bunun temel nedeni nedir?
Uluslararası sularda bu işleri gerçekleştiren çok büyük şirketler var. Gemi boyutları, yük kapasiteleri personel sayısı gibi birçok yönden oldukça geniş imkanlara sahipler. Bundan daha mühimi iş süreçlerinde döşeme işleminin devamında bakım, onarım, müdahale başlıkları var. Bu başlıklarda da en önemli kriter mesafe. Mevcut imkanlar şu an uzak mesafe operasyonlarını zorlaştırıyor.
Bölgemizde hangi faaliyetlerde bulunuyorsunuz? Mesela İstanbul/Adalar örneğindeki gibi bir müdahale gerektiğinde nasıl ilerliyorsunuz? Bilgi verebilir misiniz?
Bütün denizaltı kablolarının deniz altına girişinde ve çıkışında birer şamandıra ile bölge işaretleniyor. Teknopark İzmir’deki ofisimizde bu kabloların işaretlendiği şamandıraların uyarı, algılama sistemlerinin ve yazılımlarının geliştirilmesi çalışmalarını yürütüyoruz. Bandırma’da bulunan arkadaşlarımız tarafından ise bakım, oranım ve fiziki mühendislik müdahaleleri yapılıyor. Envanterimizdeki 3 gemi ile döşeme, onarım ve bakım faaliyetlerini yürütüyoruz. Teknopark İzmir ofisimiz içinde bildirdiğimiz ilk projeyi tamamlamış durumdayız. Tamamladığımız projeyi özetlemek gerekir ise; deniz altı kablolarını deniz trafiklerinden korumak için şamandıralar üzerine yazılımını ve donanımını Teknopark İzmir’de hazırladığımız ve OCTOPUS adını verdiğimiz ürün ile sürekli izliyoruz. OCTOPUS sayesinde kablonun bulunduğu koridor içindeki deniz trafiklerini sürekli olarak izliyor, bu trafik bilgilerini deniz akıntısı yönü ve şiddeti, rüzgâr yönü ve şiddeti, dalga durumu ve bir çok meteorolojik veri ile birleştirerek ilgili kablo hattına zarar vermesi muhtemel deniz trafiğini önceden tahmin ediyor, her hat için ayrı ayrı risk analizleri gerçekleştiriyoruz. Ayrıca bu şamandıralarda gerçekleşebilecek kopma, sürüklenme, donanımsal bozulma gibi durumları rutin bakımlarını yapmaya gerek kalmadan takip edebiliyoruz. Bu hem daha verimli bir bakım planlaması yapılmasını sağlıyor hem de kopma gibi durumlarda maddi değeri yüksek şamandıraların bulunmasını kolaylaştırıyor.
Bu çalışmalara örnek verebilir misiniz?
İzmir’de A noktasından B noktasına bir fiber optik haberleşme kablo sistemi döşendiğini varsayalım. Bu bölgeler denizcilik haritalarında yer alır ve bu bilgiler alenidir, bilgisi denizcilik ile ilgilenen kişilerce bilinir. Buralarda demir atmak yasaktır. Trol yöntemi (deniz tabanının taranması) ile avlanmak yasak olmasına rağmen maalesef ülkemizde bu yasağı sık sık delen balıkçılar oluyor. Demir atması yasak bölgede demir atılması veya trol ile balık avlanması durumunda deniz altında bulunan kablolara zarar verilebiliyor.
Bu problemlerin çözümü için şöyle bir yol izliyoruz: Kabloların deniz giriş ve çıkış noktalarını tespit etmek adına şamandıralar konuluyor. Temel amaç noktasal olarak yer işaretlemesidir. Geliştirdiğimiz OCTOPUS isimli veri toplama ve analiz cihazı ile rüzgâr yön ve şiddeti, deniz akıntısı yön ve şiddeti, dalga hareketleri takip ve tespit ediyor. Ayrıca deniz trafiği de bu şekilde takip edilebiliyor.
Burada gemilerin demir atmaması gereken bir koridor belirleniyor. Eldeki veriler bir araya getirildiğinde bu koridor içinde demir atma eğiliminde olan trafik önceden tespit edilebiliyor, çeşitli sebepler ile tespit edilememiş olsa bile kopmanın olduğu zaman ve nokta dikkate alınarak geçmişe dönük trafik tespiti gerçekleştirilebiliyor.
Diğer bir problem, şamandıraların kopması. Bu iki temel kayba neden oluyor. Birincisi fiziki kayıp çünkü şamandıra gemi kadar değerli ve maddi değere sahip. İkincisi ise şamandıra kayıpları navigasyonda sapmalara neden olabiliyor ve yer tayinini zorlaştırıyor. Bu nedenle bir yıldır bu kayıpları en aza indirecek çalışmalar Teknopark İzmir’de yürütülüyor. Bunu da OCTOPUS adını verdiğimiz Linux tabanlı bir veri toplama ünitesi geliştirme ile sağladık.
Geçtiğimiz bir yıl içinde çok önemli kabiliyetleri de kazanmış olduk. Gatemarine olarak donanım tasarımını ve yazılımını kendi oluşturduğumuz cihazlarımızın üretimini de artık yerleşke içinde üretebilecek kabiliyetteyiz. Elektronik devre kartlarının üretimi için bir kısım yatırımlarımız oldu ve ihtiyaç duyduğumuz elektronik devre kartlarının dizgisini ve üretimini kendi bünyemizde gerçekleştirebilecek makinelerin alımını yaptık.
Peki yeni ürettiğiniz bu ürünle olası bir sorunda müdahale süresi ne kadar?
Şirket olarak yaşanan herhangi bir olumsuzlukta reaksiyon süremiz 24 saat. Genelde çok daha kısa süre içinde problemi çözmek için harekete geçmiş oluyoruz ancak problemin türüne göre bazen tonlarca ağırlıkta ve yüzlerce metre uzunlukta deniz altı kabloların önce kara yolu ile limana sonra da vinçler ve makaralar yardımı ile gemiye yüklenmesi gerekebiliyor. Bu da reaksiyon süresini uzatıyor. Problemin tespitinden sonra reaksiyon süresinin 24 saat olması konusu bu çalışmamız ile değişmiyor. Değişen daha önemli bir konu var. Problemin tespiti ve tahmini. Bazen risk altında olan ve problem çıkarması muhtemel bir nakil hattı aylarca sonra tespit edilebiliyor. Hangi bölgede kural dışı trafiğin olduğunu tespit etmek önceden imkânsız iken şu an gerçek zamanlı olarak görmek mümkün oluyor. Bu ürün bize problemin tespitini kolaylaştırmayı ve hızlandırmayı sağlıyor. Şamandıraların kopması ve sürüklenmesi durumunda ise konumu takip etmek mümkün olduğu için problemin olduğu bölgeye değil gidilmesi gereken bölgeye gitmemizi sağlıyor. Sorunuza kısaca cevap vermek gerekir ise problemin türüne bağlı olarak 6 ay bile kazandırdığı durumlar olabilir.
Peki döşenmiş bir kablo hattı üzerinde bir sorun olduğunda ne şekilde müdahale ediyorsunuz?
Bu hatta müdahale hizmetini GATEMARINE Bandırma birimlerimiz veriyor. Hizmeti sunduğumuz kurum/kuruluşun şikâyeti/talebi üzerinde aksiyon alınıyor. Problemin türüne göre uygun boyuttaki gemi/gemiler gerekli personel ve ekipman ile bölgeye intikal ediyor ve müdahalesine başlıyor.
Bu sık karşılaştığınız bir durum mu?
Kopma, zarar görme durumunun yılda 3-4 kez yaşandığını söyleyebiliriz. Kabloların sağlıklı olup rutin bakımlarda koruma şamandıralarının yerinde olmadığına şahit olduğumuz da oluyor.
Peki biraz geleceği konuşalım. GATEMARINE‘in yarın için nasıl bir yol haritası var?
Çalışmalarımız öncelikle kendi ihtiyaçlarımız için yapılıyor, bu çalışmalar devam edecek. Yine kablo projeleri bütünüyle devam edecek. GATEMARINE çok büyük bir ivme kazanmış durumda ve Ar-Ge çalışmalarına çok değer veriyor. Üretimi hedeflenen birçok proje var. Ufku geniş, katma değeri yüksek, mühendislik açıdan tatmin edici projeler olduğunu söyleyebilirim.
Hem yüzer platformlarda kullanılacak bir takım yenilikçi teknolojilerin üretimini planlıyoruz hem de su altı ölçüm, inceleme ile ilgili bazı planlarımız var.
İYTE’DE OLMAK BÜYÜK ŞANS
Son olarak, Teknopark İzmir’in sizlere nasıl katkısı oldu?
En büyük katkısı İYTE’dir. Üniversite yerleşkesinde olmak, genç mühendis adaylarına erişebilmek büyük şans. Başarılı İYTE öğrencisi ile aynı kampüs içinde olmak, nitelikli personel arayışı adına büyük bir artı.
