Genometri Biyoteknoloji Türkiye’nin genetik ve biyoteknoloji alanındaki ihtiyaçlarının giderilmesine katkıda bulunmak amacıyla kurulmuştur. Moleküler genetik alanında ürün geliştirmeyi, danışmanlık ve eğitimler vermeyi, projelere laboratuvar hizmeti sağlamayı hedeflemektedir. Yerli ırk hayvan genetiklerinin korunması ve verimliliği yüksek hayvanların belirlenmesi amacıyla ebeveyn tayin kiti geliştiren Genometri, Tunus’tan Avustralya’ya kadar pek çok ülkeye ihracat yapmaktadır.
Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz? Genometri hakkında bilgi verir misiniz?
Ben Elif Geyik, 1981 İstanbul doğumluyum. 2005 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümünden mezun oldum. İlk olarak bazı genetik tanı laboratuvarlarında süpervizör olarak yaklaşık olarak altı buçuk sene çalıştım. Daha sonra Adli Tıp Enstitüsünde yüksek lisansımı tamamladım
Genometri hakkında bilgi verir misiniz?
Teknogirişim Sermayesi Desteği programına başvurarak aldığımız hibe ile Mayıs 2012 yılında Genometri’yi kurduk. Kurmamızdaki temel amaç laboratuvarlarda kullanılan genetik tanı kitlerinin ithal edilerek kullanılmasıydı. Bu ürünleri kendimiz tasarlamak istedik ve kendi ürünlerimizi kullanmayı hedefledik ve Teknogirişim Sermaye Desteği programına 2011 yılında yaptığımız başvurumuzun kabul edilmesi ile şirketimiz kuruldu. Şirketimiz İstanbul’da kurulmuştu. Yeni girişimci olduğumuz için İTÜ yerleşke içerisinde bizlere bir alan tahsis etmişti. Orada bir buçuk sene kaldık ve destek aldığımız projeyi tamamladık. Sonrasında kendi diğer işlerimizi devam ettirdik.
Bize çalışma alanınızdan ve projelerinizden bahseder misiniz?
Tüm bunlardan sonra, ikinci projemizle TÜBİTAK’a başvurduk. Kabul olan projemiz ile 2 personel istihdam ettik. Bu sırada yaklaşık olarak 6 ay daha İTÜ’nün tahsis ettiği alanda kaldık ve sonrasında KOSGEB süreci yaşadık. Yeni proje ile KOSGEB’in sağladığı alanda yeni ürünler geliştirmeye devam ettik. Bunlar yeni buluşlar değildi belki ama hepsi ithal ediliyordu. Kendimiz ürettiğimiz için yurt içine yöneldik. Sonrasında hayvancılık alanında faaliyet göstermeye başladık. Genetik alanında genellikle insan sağlığı üzerinde çalışılır ama biz farklı olarak hayvancılığa yöneldik. Amacımız hayvan ırkları üzerindeki genetik verimliliğin üzerinde çalışmalar yapmaktı. Bu anlamda Aydın'da yer alan bir süt üreticisi ile bir proje hazırladık. Bu projede konu sığırlardan sağlanacak verimin arttırılması üzerineydi. Sonrasında TAGEM ile tanıştık. TAGEM bakanlığın bir Ar-Ge birimidir. Biz görüşmelerde başladığımızda çok farklı bir talep ile karşılaştık ve çok da iyi oldu. Yetkililer bizim yazdığımız proje konusundan farklı olarak Anadolu Mandası'nda ebeveyn tayini kitlere ihtiyaç duyduklarını belirttiler.
TAGEM destekli bu proje, Anadolu Mandası’nın ıslahındaki başarısını arttıracak, genetik yöntemlerle ebeveyn tayini yapılmasına yönelik bir projedir. Verimliliği yüksek olan bireyler ebeveyn tayin kitleri ile belirlenerek, damızlık olarak kullanılabilecek ve daha yüksek verimli hayvanlar elde edilebilecekti. Bu projeyi kabul etmemizle çalışmalarımıza başladık
“Dünyada Anadolu Mandalarına Özgü Ebeveyn Tayin Kiti Projesini ilk defa biz geliştirdik”
Sizin için yeni bir sayfa açıldı o zaman çalışmalarınızda?
Evet. Bildiğimiz ama çalışmalarına başlamadığımız bir alandı. Dünyada ve Türkiye’de Anadolu Mandalarına özgü ebeveyn tayin kiti projesini ilk defa biz bu kiti geliştirdik. Sonrasında, piyasadaki firmalar bizden bu çalışmayı atlar için yapmamızı istedi. Amerikan bir şirketin yaptığı bir ürün vardı ancak bunda sorun yaşanıyordu. Bizden bunun yerli olanını üretmemizi istediler. Biz de TAGEM tarafından projelerimize destek alarak bu kiti de geliştirdik. Yerli ve yabancı alıcılara satışa da devam ettik. Yerli üretici alışkanlıklarından kolaylıkla vazgeçmediği için dışarıya satış daha kolaydı bizler için. Sığırlar için, koyunlar için bu çalışmaları, yine TAGEM desteği ile devam ettiriyoruz. Şu an Tunus’a, Avustralya’ya satış yapıyoruz. İrlanda ile görüşüyoruz. Mayıs ayından bu yana 23 bin adet satış gerçekleştirdik. Yurtdışı da bu konu çok ciddiye alınıyor ve bu kitler yaygın olarak kullanıyor. Ülkemizde ise sadece zorunlu yapılması gereken soy kütüğü oluşturulması çalışmalarında kullanılıyor.
İnsan sağlığı için çalışmalar da devam ediyor mu?
İnsan sağlığı için de çalışmalarımız sürüyor. Bu zamana kadar 3 adet TÜBİTAK, 2 adet KOSGEB projesi gerçekleştirdik. İnsanlarda löseminin alt tiplerinin tanısında kullanılması için bir ürün geliştirdik. Moleküler mikrobiyoloji için geliştirdiğimiz ürünler de oldu. Bunları yurtiçindeki laboratuvarlara işbirlikçi firmalar ile satışını gerçekleştiriyoruz.
Teknopark İzmir süreciniz nasıl başladı?
İzmir’e sık sık geliyordum. Hem bazı genetik tanı merkezlerine gelirken hem de lokasyondan dolayı buraya da uğramaya çalışıyordum. 2016 yılında bazı proje desteklerini alamayınca yeni bir sürece başladık. Küçülmeye gittik. İTÜ Teknokent’ten sonra 1,5-2 yıl Sarıyer’de Büyükdere’de bir yere taşındık. Akabinde İzmir’e gelme kararını aldık. 2017 yılında Teknopark İzmir ile görüşmelere başladım. İstanbul’daki danışmanlık yaptığım firmalarla da işlerimi yola sokarak burayı tercih ettim.
Teknopark İzmir ile alakalı ne düşünüyorsunuz?
Söyleyebileceğim tek olumsuz şey buraya geç gelmek sanırım. Biz 7 yıllık bir firmayız. Bilinirliğimiz vardı ve daha da uzmanlaştık. Burada yeni hocaları tanıştık. Araştırma faaliyetleri için çok uygun bir yer. Şu an kullandığımız yerimizden taşınacağız, yer olarak yetmiyor ve bu şekilde yeni yerimize geçerek büyüyeceğiz. İYTE Moleküler Biyoloji ve Genetik mezunlarından oluşuyor ekibimiz. Ayrıca, dönem dönem stajyerlerimiz de oluyor. Burada çalışmaları bu şekilde yürütüyoruz. Yeni bir arkadaşımızı Haziran 2020 döneminde bünyemize katmayı düşünüyoruz.
Son olarak şunu soralım, Genometri’nin gelecek hedefleri nelerdir?
Hayvancılık alanındaki ebeveyn tayin kitleri geliştirilmesi çalışmalarımızı devam ettireceğiz. Dünyada, hayvanlarda verimliliğin arttırılması konusunda yoğun bir çalışma var. İnsan sağlığı ve hayvancılıkta kullanılacak moleküler genetik temelli biyomarker araştırılması faaliyetlerini geliştirmek ve sürdürmek, geliştirdiğimiz ürünlerin yurtiçi ve yurtdışı satışlarını artırmak hedeflerimiz arasındadır.
